HISTORIA MIASTA I UZDROWISKA KUDOWA-ZDRÓJ

Pierwsze osady ludzkie pojawiły się około piętnaście tysięcy lat temu, były to grupy zbieracko-myśliwskie wędrujące znad Dunaju. Osadnictwu szczególnie sprzyjał łagodny klimat atlantycki, jaki wytworzył się tu około osiem tysięcy lat temu. Ów łagodny klimat trwał aż do XIII wieku naszej ery. W okolicy Góry Parkowej, Świniego Grzbietu i Góry Bluszczowej ekipy archeologów ustaliły dwanaście osad ludzkich z epok kamienia i brązu. Musiało być coś niezwykle atrakcyjnego w okolicach Kudowy, że tak wcześnie powstało ludzkie osadnictwo.
Od wieków Kudowa miała wielu właścicieli, na tych ziemiach panowali królowie Czech, Polski, monarchii Habsburskiej, monarchii Hohenzollernów i Rzeszy Niemieckiej.

Data odkrycia Pierwszych źródeł nie jest do końca znana (prawdopodobnie miało to miejsce pod koniec XVI wieku (rok 1580)). Pierwszą wzmiankę o istnieniu wsi znajdujemy w zapisach archiwalnych Archidiecezji w Pradze z 1354 roku. Istniała tu wówczas uboga wioska, położona na kamienistych, podgórskich gruntach. Pierwsza jej nazwa była czeska i brzmiała: Lipolitov.

Od XVIII do XIX wieku Uzdrowisko nosiło nazwę Cudowa, a wcześniej – Cudoba – pochodną od słowa „chudoba” (ubóstwo, ubogie mienie). W drugiej połowie ubiegłego stulecia pojawiła się nazwa Kudowa. Pierwsze wiadomość o uzdrowisku, które wówczas nosiło nazwę Cermenske Lazne, zawarte zostały w kronikach Ludwika z Nachodu z XVI wieku. W „Glacjografii” Aureliusa, kapłana protestanckiego i dziejopisa ówczesnego hrabstwa kłodzkiego, wydanej w 1625 roku, szczawy kudowskie były za dobre w smaku, zdrowe i „przekładane nad wino”.

Pierwszym właścicielem uzdrowiska był naczelny dowódca wojsk cesarskich z okresu wojny trzydziestoletniej (lata 1618 – 1648), Albrecht von Wallenstein (lata 1583 – 1634), a po nim jego szwagier hrabia A. E. Terzky z Nachodu. Urządzenia do kąpieli leczniczych, wykonane z drewna, znane były od około 1630 roku. Naukowego opisu wód Kudowy dokonał doktor Kremer w pracy naukowej z 1694 roku.

Kudowskie wody już w XVII wieku cieszyły się znaczną renomą, ale pierwsze urządzenia zdrojowe wzniesiono dopiero pod koniec XVIII wieku. Większe znaczenie odgrywało wówczas tkactwo chałupnicze, którym trudniła się większość mieszkańców. W 1783 roku uzdrowisko zakupiła spółka lekarzy, która przystąpiła do jego rozbudowy. W 1795 roku wzniesiono nowe łazienki i dom gościnny. W 1798 roku gmina braci czeskich wzniosła na Wzgórzu Kaplicznym swój kościół (pierwszy w hrabstwie kłodzkim i jeden z nielicznych na Śląsku). W tym też czasie w okolicy rozwijało się hutnictwo żelaza. Działała huta i kuźnica wykorzystująca ubogie złoża rud żelaza w okolicy Jawornicy i Kulina Kłodzkiego.

Podczas wojen napoleońskich (lata 1803 – 1815) uzdrowisko nie funkcjonowało. W 1813 roku nowy właściciel Kudowy hrabia F. W. Von Gotzen, generalny gubernator śląska założył, park i promenadę, a w 1820 roku wybudowano pawilon do kąpieli gazowych. W 1847 roku Kudowę odwiedziło 300 kuracjuszy. Dokładne zbadanie właściwości leczniczych kudowskich wód nastąpiło dopiero w 1850 roku. za sprawą A. Duflosa.

Szybki rozwój uzdrowiska nastąpił po uzyskaniu połączenia kolejowego z Kłodzkiem (1905 roku) i wybudowaniu własnej elektrowni. W 1906 roku wybudowano „Dom Charlotty” (dzisiaj Zakład Przyrodoleczniczy) oraz hotel z teatrem tak zwany „Książęcy Dwór” - obecnie Szpital Uzdrowiskowy „Polonia”
W 1931 roku wzniesiono budynek Pijalni wód mineralnych połączony z Salą Koncertową i Nowymi Łazienkami. W okresie tym w Kudowie jako w uzdrowisku o renomie międzynarodowej gościło na kuracji wielu znanych ludzi m. in. J. W. Goethe, Bruno Schultz oraz Winston Churchil.

W czasie ostatniej wojny na terenie Kudowy Znajdował się obóz, w którym hitlerowcy więzili około 3000 ludzi zatrudnionych w fabryce części do samolotów “Messerschmitt” - „Vereinigte Deutsche Motorenverke”. W sąsiednim Jeleniowie był obóz kobiecy; więźniarki, przeważnie Żydówki, zatrudniano w zakładach włókienniczych w Kudowie.

Kudowę odmieniły działania wojenne. W pierwszych latach po włączeniu Kudowy do Polski władzę na tym terenie sprawowało aż trzech burmistrzów: czeski, polski i niemiecki. Po pierwszej repatriacji ludności niemieckiej w 1945 roku pozostał już tylko burmistrz polski. Otrzymawszy tuż po wyzwoleniu w 1946 roku prawa miejskie, gmina nadal intensywnie się rozwijała.
Wybudowano między innymi nową dzielnicę mieszkalną na potrzeby rozwijającego się w mieście przemysłu włókienniczego, powstały nowe pensjonaty i hotele, wzniesiono kotłownię, basen kąpielowy, dwie szkoły, doprowadzono gaz oraz utworzono ujęcia wody mineralnej i gospodarczej. Obecnie kładzie się nacisk na dalszy rozwój działalności gospodarczej ściśle powiązanej z turystyką. “ Kudowa leczy serce i koi nerwy” to hasło reklamowe z lat 20 XIX wieku. Kudowa Zdrój rozwija się w szybkim tempie, a Park Zdrojowy został odrestaurowany w stylu dwudziestolecia międzywojennego. Pijalnia Wód Mineralnych jest jedną z najpiękniejszych w Polsce.